Nghề nấu dầu tràm xứ Huế
O Lộc (tức cô Lộc), sống ở huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế chia sẻ: “Khó lắm, nấu một lít dầu là tốn cả tạ lá tràm lận.
Descriptions
Cuối năm, trời
se lạnh, mưa nhì nhằng làm cho vài ngày hửng nắng của tháng chạp trở nên xa
ngái, đâu đó, không khí mùa Đông ảm đạm phủ xuống mặt đất. Cái ảm đạm càng trở
nên thê thiết khi băng xe trên quốc lộ 1 A, đoạn qua huyện Phú Lộc, Huế. Mùi dầu
tràm và khói lá từ các lò dầu tràm hai bên đường đôi khi làm ấm lên đôi chút
nhưng cũng cái ấm trong chốc lát đó lại làm cho cái lạnh càng thêm thấm vào thịt
da, nhất là khi nghe những người nấu dầu tràm kể về đời sống và nỗi thao thức với
nghề của họ.
Những cái Tết ấm hương tràm
O Lộc (tức
cô Lộc), sống ở huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế chia sẻ: “Khó lắm, nấu một
lít dầu là tốn cả tạ lá tràm lận. Lá thiên nhiên, trên rừng, trên núi và trong
các trũng đất. Mình phải mua lá, rồi tự hái lá nữa mới đủ nấu và kiếm lãi được.
Mỗi ngày hai vợ chồng kiếm cũng được ba trăm ngàn đồng. Ngày nào người ta mua
nhiều thì được năm bảy trăm ngàn hoặc một triệu đồng. Nhưng những ngày khác thì
lại không có khách. Nói chung là chia trung bình thì mỗi ngày kiếm được một trăm
rưỡi ngàn đồng..”
Cũng theo o
Lộc, nghề nấu dầu tràm ở huyện Phú Lộc có từ rất lâu đời, từ thời vua chúa để lại.
Thuở bấy giờ, dầu tràm là thứ dược liệu xức
ngoài da duy nhất mà người Việt có được để tiến vua trong những dịp đầu mùa
Đông, khi cái lạnh đến. Và vị tổ của nghề dầu tràm không phải là người Đàng
Trong và nghề của họ lúc đó là nghề nấu tinh dầu sả. Nhưng họ theo chúa Nguyễn
Hoàng trôi dạt vào Thuận Hóa và sau nhiều năm tìm hiểu, nghiên cứu cây cỏ ở
đây, họ phát hiện cây tràm có hàm lượng dầu rất cao, tính năng thần dược. Nghề
nấu dầu tràm bắt đầu từ đây.
O Lộc giải
thích thêm rằng khi nói về tổ nghề mà không xưng bằng Ông hay Bà là có lý do
riêng. Bởi những vị tổ của nghề nấu dầu tràm là một nhóm thợ nấu tinh dầu sả phía Bắc. Lúc
đó, tinh dầu sả là thứ dược liệu xức ngoài da và dùng như nước hoa bây giờ của
giới quí tộc phong kiến. Sau này, khi vào miền Trung, họ không muốn nấu dầu sả
nữa vì muốn tìm ra một loại dầu mang đặc trưng của Đàng Trong, họ đã nghiên cứu,
nấu ra dầu tràm. Và nếu nấu một cách nghiêm túc, không gian dối thì có thể nói
dầu tràm là loại dược liệu xức ngoài da tốt số một. Hiếm có loại dầu nào khá
hơn.
Chính vì
tính năng thần dược của dầu tràm mà người ta dùng nó cho các sản phụ, trẻ sơ
sinh như một thứ biệt dược dành cho người có làn da non nớt, mẫn cảm. Và với
người lớn, đàn ông, dầu tràm là một thứ biệt dược có thể làm giảm mọi cơn đau,
từ trặc cơ cho đến đau bụng, thậm chí dầu tràm có thể đánh tan những khối hạch
lâu năm, thành u thành cục dưới da.
O Lộc khẳng
định lại thêm là dầu
tràm có công dụng rất mạnh nhưng lại không làm tổn thương da em bé hay da mẫn
cảm. Nhưng đó là dầu trạm thật. Hiện tại, dầu tràm giả chiếm trên 90% thị trường.
Bởi dầu tràm thật vô cùng hiếm. Muốn có một mẻ dầu tràm, đầu tiên phải hái cho
được lá tràm núi. Lá tràm núi rất dài, lá nhỏ bằng một phần ba, một phần tư lá
tràm hoa vàng người ta thường trồng lấy gỗ và cây tràm này chỉ mọc trên các đỉnh
núi ở dãy Bạch Mã, dường như không có ở nơi khác.
Chính vì sự
quí hiếm của cây tràm núi, tràm dầu này mà chỉ có xứ Huế mới có được loại dầu
tràm với tính năng chữa trị thần diệu của nó. Và mỗi lít dầu tràm chính hiệu,
theo o Lộc, nếu tính luôn công đi hái lá, nấu dầu thì có thể lên đến hàng chục
triệu đồng. Bởi mỗi ký lá tràm tươi mua của người đi rừng đã lên đến một trăm
rưỡi ngàn đồng. Chính vì nó quá hiếm nên người nấu dầu tự đi hái lá và bỏ công
làm lãi.
Thường thì một
lít dầu tràm núi thứ thiệt có giá dao động từ một triệu hai trăm ngàn đồng đến
một triệu bốn trăm ngàn đồng nếu như chủ lò tự đi rừng hái lá về nấu. Và dầu
tràm thật rất dễ nhận biết vì nó trong suốt không màu, có mùi thơm hơi hắc khi
thoa lên da nhưng vài phút sau thì không còn hắc mà chỉ nghe thoang thoảng một
làn hương rất nhẹ. Đặc biệt, nếu bị đau cơ hay kiến cắn, muỗi đốt, là dầu thật,
thoa vào chừng ba phút sau thì vết cắn tự tan, không thấy dấu, cơn đau tự chấm
dứt.
Nhưng cũng
theo o Lộc, hiện tại, loại dầu tràm thật vô cùng hiếm. Điều này làm cho đời sống
của người nấu dầu tràm trở nên khó khăn, đảo lộn mọi thứ.
Lộng giả thành chân
Chị Thanh, một
kĩ sư nông lâm chuyên nghiên cứu về cây tràm và cũng là đại lý dầu
tràm bỏ mối cho cả nước, chia sẻ: “Người sẽ pha hóa chất bằng dầu thông đó…
Dầu thông nó độc lắm, tràm giờ hiếm lắm mua không ra. Nếu dầu tràm đặc thì nó
có màu xanh trong. Hiện tại bây giờ dầu giả quá nhiều”.
Chị Thanh cho
biết thêm là hiện nay rất khó để tìm ra một chai dầu tràm thật. Bởi hầu hết dầu
tràm đều được nấu bằng lá của cây keo lá tràm, tức tràm hoa vàng, một loại cây
người ta trồng để phù xanh đất trống đồi trọc và lấy gỗ sản xuất giấy. Riêng
cây tràm, rất hiếm để hái lá bởi nó chỉ còn trên các ngọn núi cao trên dãy núi
Bạch Mã và mọc rải rác ở một số đồi cát gần phá Tam Giang nhưng nó lại mọc
chen, giấu mình trong các bụi rậm, khó mà tìm thấy.
Trong thời
gian ba năm trở lại đây, loại dầu tràm có màu vàng đục như nước trà xuất hiện
khắp thành phố Huế và đến thời điểm hiện tại, có hơn ba trăm lò nấu dầu tràm xuất
hiện khắp tỉnh Thừa Thiên Huế. Và những chai dầu tràm mà theo chị Thanh là nó
có nguồn gốc từ nước lã pha hương tràm được chuyển từ Lào sang cửa khẩu Lao Bảo
do những người Trung Quốc sản xuất đã tràn lan trên đất Huế.
Chị Thanh
nói rằng giờ đụng thứ gì vẫn thấy bóng dáng Trung Quốc, nhiều khi chị không muốn
nghĩ tới nhưng hễ sáng ra, mở mắt, mang dầu lên bến xe để chuyển đến các đại lý
thì chị cảm thấy buồn rầu một cách lạ lùng khi nhìn những chai nước pha hương
tràm vàng vọt nằm vắt vẻo trên các kệ dầu của người Huế. Điều này luôn cho chị
một cảm giác bất an, khó tả.
Hiện tại, dầu
tràm nhà chị Thanh có hai loại, một loại nấu từ tràm hoa vàng có giá bán sáu
trăm ngàn đồng một lít, dầu tràm núi bán với giá hai triệu đồng một lít. Nhưng
điều đáng ngại nhất là loại dầu giả do Trung Quốc sản xuất được hét với giá năm
trăm ngàn đồng một lít và nếu khách trả chác thì họ có thể bán với giá một trăm
ngàn đồng một lít mà vẫn có lãi.
Loại dầu giả
này không những không có tác dụng chống gió độc, giảm cơn đau và sát trùng như
dầu thật mà còn gây nguy hiểm nếu như sản phụ dùng dầu này sẽ dẫn đến đau lưng
kinh niên vì hàm lượng độc tố của nó thấm qua da. Rất tiếc là hiện nay nó đã
tràn lan trên thị trường.
Mức độ tràn
lan của dầu tràm giả mạnh đến độ người ta tin dầu thật phải có màu vàng đục và
phải có mùi thơm như dầu giả. Và người nấu dầu tràm nếu không bán loại dầu giả
này thì không tài nào trụ nổi bởi không phải ai cũng sẵn sàng bỏ tiền ra mua dầu
tràm với giá tiền triệu trong khi đó có một loại dầu rất thơm mà chỉ mua với
giá hai chục ngàn đồng trên một chai loại đựng rượu Wall street.
Năm hết Tết
tới, cái lạnh se se của xứ Huế pha với mùi khói lá tràm và mùi dầu trong câu
chuyện thăng trầm của nghề dầu tràm cũng như mối nguy đang tiềm ẩn trong chai dầu
tràm giả… Càng làm cho buổi chiều cuối năm trở nên thê thiết, chơi vơi!
Theo Đài Châu Á Tự Do
Add a review
Note: Only a member of this blog may post a comment.